Seçim

 

SEÇİM DEDİKLERİ NEDEN ZOR OLSUN?

Kübra seçim yapmakta zorlanmıştı. Annesi ile yurtdışından gelen teyzesine mi gitsin? Yoksa babasıyla mı vakit geçirsin? O sırada babası Kübra’ya reddetmeyeceği bir teklifte bulundu;

- Baba-kız günü yapalım seninle? Ne dersin? Lunaparka gidelim mi? diye sordu.

Babasının teklifine hem çok sevinmiş hem de heyecanlanmıştı.

 - Lunaparka gidelim baba! Lütfen, lütfen! dedi.

Yol boyunca asılı olan renkli bayraklar, Kübra’nın dikkatini çekmişti. Bunların ne olduğunu sorduğunda, parti bayrakları olduğunu söyledi babası.

 - Parti mi? O da ne?

- Seçim yapılıyor önümüzdeki ay. Bizi kimin yöneteceğini seçiyoruz. Bayraklar da seçeneklerimizi temsil ediyor. Çünkü her yöneticinin bağlı olduğu bir topluluk var. 

 - Seçim ne demek baba?

- Her seçim, neyi seçip neyi seçmediğine karar vermektir.

Kübra, henüz küçüktü ve çok da anlamamıştı babasının söylediklerini. Tekrar sordu;

- Ne demek yani?

Babası yaklaştıkları lunaparka doğru bakıp eliyle;

- Bak, lunaparkta ne kadar da çok oyuncak seçeneği var. Bunlardan hangisini denemek istersen onu seçmiş oluyorsun. Hangisinden başlayalım? dedi.

Kübra, “Atlıkarınca!” diye sevinçle bağırdı.

Babası, ”Korku tüneline girelim mi?” dedi.

Kübra “Hayır!” dedi korkuyla.

Babası, “Bak gördün mü sen de bir seçim yaptın işte.” dedi.

Kübra, “Seçtim mi?” dedi kendi kendine. “İstediğin bir şeyi almak mı yani baba?” dedi.

- Öyle de denebilir. Düşünsene markete gidiyorsun çeşit çeşit yiyecekler var ama hepsini alamıyorsun değil mi? O zaman insan bazen de istedikleri arasında da bir seçim yapar. Hem çikolata hem dondurma yiyemezsin. İçinden en çok istediğini seçersin.

- Baba lütfen, buna binelim hadi!

- Peki, beyaz olanı seçtin, ona bin bakalım.

Kübra seçim kelimesiyle yine karşılaşmıştı. “Evet, ben bunu seçtim.” dedi büyüklerle aynı kelimeyi kullanmanın sevinci ile.

“Evde annem istediğim yemeği yememe izin vermiyor.  Neden istediğimi yiyemiyorum?” dedi.

Babası gülümsedi ve atlıkarınca yavaşça dönmeye başladı.

Bu arada da seçim yapmanın önemini nasıl anlatacağını düşündü. Öyle ya, hayat seçimlerimizden ibarettir.

Faydalı olanı mı? Güzel olanı mı? Zorlu ama faydalı olanı mı? Çekici ama zararlı olanı mı?

Doğruyu mu? Yanlışı mı? Neyi nasıl seçeceğiz?

Atlıkarınca turu tamamlanmıştı. Kübra:

- Baba şimdi ne yapacağız? Lunaparktaki her şeye binebilirim. dedi sevinçle...

- Babası “Hayır, sadece izin verdiklerimin içinden seçmelisin. Bazıları tehlikeli ve yaşına uygun değil.

- Peki, hangisine binebilirim?

- Çarpışan oto ya da dönme dolap, seç bakalım.

Kübra yine bir seçimle karşı karşıyaydı. 

- Seçiyorum, tamam, çarpışan oto olsun! Yok yok vazgeçtim dönme dolap olsun.

- Birini seçmen lazım. Ondan sonra gideceğiz geç oldu, dedi babası. Bu soruyla birlikte Kübra kararsız kaldı.

- Yok yok vazgeçtim çarpışan oto olsun.

- Kararını ver bakalım,  dedi babası.

Karar mı? Hani seçim yapıyorduk! Karar ne demek? Aklı iyice karışmıştı.

- Her karar bir seçimdir. Karar verdiğinde neden vazgeçeceğine karar vermiş olursun, dedi babası.

Kübra, biraz düşündükten sonra seçimini çarpışan otodan yana yapmıştı. Babasıyla birlikte binmişti binmesine ama halinden pek de memnun değildi. Sürekli birileri arabaya vuruyordu. Babası bir eliyle Kübra’yı, diğer eliyle direksiyonu tutuyordu. Kübra da savrulmamak için sıkı sıkı koltuğu tutuyordu. Nihayet durduklarında her yerinin ağrıdığını fark etti. İner inmez;

- Keşke buna binmeseydik,  dedi.

Babası yaptığı seçimden memnun olmayan Kübra’ya bakıp; "Neden?" diye sordu.

- Çünkü böyle olduğunu bilmiyordum her yerim ağrıdı.

- Seçtiğin şey hakkında bilgi sahibi olmazsan sonrasında pişmanlık yaşayabilirsin. Bu yüzden seçim yapmadan önce çok iyi düşünmeli ve her yönüne bakmalısın.

- Ya seçtiğimi sonra istemezsem ne olacak?

- Seçim, demek onu her şeyiyle kabul ettim demektir Kübracığım. İnsanın kaybedecek bir şeyi olmayınca kazanacak bir şeyi de olmaz,  dedi.

Kübra bu seçim işini hiç sevmemişti.

- Ama ben kaybetmek de, vazgeçmek de istemiyorum. İstediğim her şey benim olsun istiyorum.

Babası; “Mesela?” diye sordu.

- Oyuncakçıda mesela sadece bir tane seçmem gerekiyor ama hangisini alsam diğerlerinde aklım kalıyor. Ya da çikolata yerken mesela. En sevdiğim gofreti yediğimde bir de üstüne çikolata kaplı olandan yemek istiyorum. Neden hepsini seçemiyorum ki?

- Seçim de tam olarak bu demek işte. İstediğin şeyler sınırsız ama senin sahip olacağın şeyler sınırlı. İçinden birini kabul ettim demek; diğerlerinden vazgeçtim ve birine karar verdim demektir. Aynı anda üç hırkayı üstüne giymiyorsun değil mi? Ya da aynı anda sevdiğin iki ayakkabıyı giyme şansın yok. Ben mesela hem doktor hem avukat olamam.

Kübra babasının sözlerini dikkatle dinledikten sonra;

- Baba ama ben acıktım.

- O zaman seç bakalım, pizza mı, hamburger mi?

- Hamburger! diye sevinçle ellerini çırptı Kübra.

- Seçtiğim şeyi değiştirmek istersem ne olur?

- O zaman da başka bir şeyi seçmiş olursun. Mesela ben gezi dedim, sen lunaparkı seçtin, doğru mu? Başka bir yere de gitmek isteyebilirdin. Sonra acıktım dedin, ne yiyelim dedim. Sen bir seçim yaptın, hamburger. Başka bir yiyecek de seçebilirdin. Sabah evden çıkarken pembe hırkanı giymeyi istedin öyle değil mi?

-Bazen seçmiyorum sadece annemin dediğini yapıyorum. Uyku saatime, ders çalışmama, banyo saatime ve yiyeceğim yemeğe o karar veriyor.

Babası gülümsedi: “Zamanla her şeyi kendin seçeceksin merak etme! Hatta bazen annem keşke benim için bir karar verse diyeceksin! Büyüdükçe insan hayatının sorumluluğunu kendisi almaya başlıyor. O zaman da karar alanları artıyor. Sen de ilerde mesleğini, eşini, arkadaşlarını, yaşayacağın yeri kendin seçeceksin. Hayatta mutlu veya mutsuz olmanı, yanlışa ya da doğruya yönelmeni bu seçimlerin belirleyecek. Bu yüzden seçim çok kıymetli kızım. Seçtiğin şeyin ne olduğunu anlamalı ve iyi bilmelisin.”

Deneyimsel Tasarım Öğretisi der ki: “Karar vermeden önce belirsizliği ortadan kaldırman gerekir.”

Doğru bir seçim yapabilmek için önceden araştırmak gerekir. Belirsizlikte karar verilmez. Karar verince de seçimlerinin sonuçlarına razı olmalıdır insan. Kararı karar yapan, o karar için neleri göze alındığıdır. Oysa insan seçim yaparken harcayacağı emeğinden çok, kazanacaklarına bakar. Doktor olma hayalimizin içinde beyaz gömlek, şık bir muayenehane, adımızın önünde yazacak ona “Dr.” unvanı ve kazanacağımız para vardır çoğu zaman. Ama uzun sürecek okul yıllarını, bitmez tükenmez sınavları, uykusuz nöbetleri, mecburi hizmetleri düşünmeyiz.

İnsan seçimlerini, sonunda elde edeceklerini düşünerek yapar. Oysa asıl bakması gereken, yaptığı seçimle ondan neyin çıkacağıdır.

O zaman seçenekleri değerlendirirken, daha gerçekçi olalım. Gülü koparmaya niyet edenin, dikeni hesaplaması gerekir çünkü.

Deneyimsel Tasarım Öğretisi geçmiş deneyimlerden yola çıkarak, geleceğimizi tasarlamaya yönelik stratejiler üreten bir bilgi topluluğudur.

“Kim Kimdir”,” İlişkilerde Ustalık” ve “Başarı Psikolojisi” seminerleriyle mutlu ve başarılı olmak isteyen insanlara problemlerini çözmeleri ve hedeflerine ulaşabilmeleri için ihtiyaç duydukları yöntemleri öğretir. 

"Hayatta hiçbir zaman keşfedilemeyecek tek bir şey vardır; Daha iyisi…"

Yahya Hamurcu